ابو غریب، ده سال بعد

«از روزی که لیندی انگلند (زنی که در عکس‌های زندان ابوغریب بندی را بر گردن یک زندانی انداخته یا در برابر زندانی‌های روی هم افتاده ایستاده و می‌خندد) در سال ۲۰۰۷ از زندان آزاد شده فقط سکوت کرده و حاضر نیست در باره آن ماجرا با کسی صحبت کند. از مردها هم می‌ترسد، هر چند که صاحب موسسه مشاور مالیاتی‌ایی که در آن کار می‌کند مرد فلجی است. تنها این مرد حاضر شد با ما در باره حال و هوای لیندی گفت‌وگو کند. می‌گوید که یازده سپتامبر کار خود دولت آمریکا بود و لیندی هم قربانی پیامدهای آن ...».

«سایر سربازان آمریکایی حاضر در ماجرای زندان ابوغریب بغداد هم حاضر نیستند مصاحبه کنند. خانم ژنرال سابق، جنیس کاریپنسکی که مسئولیت ۱۷ زندان عراق را به عهده داشت اما با ما صحبت کرد. او  ۴ درجه دیگر لازم داشت که به بالاترین مقام نظامی آمریکا ارتقا یابد که با ماجرای ابوغریب رویاهایش  به نابودی کشیده شد. 

می‌گوید که این رامسفلد، وزیر دفاع وقت بود که در اوت سال ۲۰۰۳ ، ژنرال میلر، مسئول زندان گوانتانامو را با خود به بغداد آورد. میلر سیاست زندان‌ها را عوض کرد: از این پس زندان برای نگه‌داری اسرای جنگی و بزهکاران نیست، بلکه برای کسب اطلاعات جهت مقابله با شورش‌گران در عراق است. اول سپتامبر ۲۰۰۳، سه هزار نفر در زندان‌های عراق بودند، مشی میلر باعث شد که یک ماه بعد ۶ هزار نفر را در زندان‌ها داشته باشیم که بعدا معلوم شد ۹۰ درصدشان کوچکترین تقصیری ندارند.

کارپینسکی ما را با تاکسی به محل برج‌های دو گانه فروریخته در ماجرای ۱۱ سپتامبر می‌برد و با تکیه‌دادن صورتش به نرده‌های اطراف محل، حرفی مشابه حرف‌های رئیس لیندی انگلند می‌زند: یازده سپتامبر خواست دولت خودمان بود. من برای سربازانی که در عکس‌ها دیده می‌شوند و تنها به فرمان بالاتر عمل کرده‌اند هنوز هم قلبم جریحه‌دار است.»

طاها یاسین، شهروند عراقی که سه ماه تمام در ابوغریب زیر بازجویی بود نیز به اربیل آمد تا به دور از انفجارهای بغداد با ما صحبت کند. او سال ۲۰۰۳ تصادفا در همان لحظه‌ای که یک خودرو نظامیان آمریکایی در بغداد منفجر می‌شود در محل بوده و یک دوربین هم با خود داشته. طاها از دهشان به بغداد آمده بوده تا این دوربین را برای عروسی عمویش کرایه کند. 

پس از سه ماه که آش و لاش در یک سلول جا می‌گیرد دختری به نام حنا را هم در کنار خود می‌یابد. دختر تصور می‌کرده که طاها جاسوس آمریکایی‌هاست، ولی بعداً با او مانوس می‌شود. روزی اما سربازها حنا را از سلول بیرون می‌کشند و در همان راهرو جلوی چشمان طاها و عراقی‌های در بند دیگر به او تجاوز می‌کنند. حنا که به سلول برمی‌گردد طاها قول می‌دهد که با وی ازدواج کند: «تو نباید شرمسار باشی، تو قادر به ممانعت از تجاوز آنها نبودی».

 

«سال ۲۰۰۵ پس از یک سال و نه ماه طاها آزاد می‌شود و بعد از استقبال گرم خانواده‌اش دوباره به سر مزرع می‌رود و سیب‌زمینی کاری و ... او هیچگاه نه روانکاوی دیده است و نه توانسته از کابوس آنچه که در ابوغریب کشیده نجات یابد. از حنا یک بار فقط نامه‌ای در زندان دریافت کرده که به او خبر داده که ازدواج کرده و زندگی بدی ندارد. خودش هم در این میان ازدواج کرده و ۲ فرزند دارد. در برابر این سوال که آیا از آمریکایی‌ها نفرت دارد، می‌گوید که نه، کسانی که آن بلاها را سر ما آوردند افراد بدی بودند که همه جا یافت می‌شوند.»

«علی القعیسی، هم مدتی را در ابوغریب بوده. او هم در این زندان، هم خودش ماجراها و شکنجه‌های عجیب و غریب دیده و مورد تجاوز واقع شده و هم دیده که مثلا چگونه پسری را واداشته‌اند که بر روی پدرش ادرار کند. علی حالا به دلیل ضرباتی که به زانویش در زندان وارد آمده قدرت ایستادن و راه رفتن ندارد. او فقط این شانس را داشته که به وسیله سازمان ملل به برلین منتقل شود و تحت مداواهای روانی قرار گیرد. سه سالی می‌شود که با حقوق بیکاری در برلین روزگار می‌گذراند و تحت مداوای روانی است، از جمله از طریق نقاشی. آرزویش این است که دیک چینی و رامسفلد به محاکمه کشیده شوند و خودش هم یک سه چرخه مخصوص فلج‌ها نصیبش شود، دومی ظاهرا زودتر متحقق خواهد شد.»

نکات بالا بخش‌هایی از گزارش ویژه روزنامه زود دویچه سایتونگ به مناسبت ده سالگی افشای تصاویر زندان  ابوغریب است. 

روز ۲۸ آوریل ۲۰۰۴ شبکه سی بی اس آمریکا با انتشار عکس‌های ابوغریب بهت و انزجار جهان را برانگیخت. رامسفلد و دیک چینی منکر شدند که دستوراتی داده‌اند که این گونه اقدامات انزجارآور هم نتیجه آنهاست. آنها هم موضوع را به «مشتی عناصر خودسر» ربط دادند. 

اما سال ۲۰۰۹ که دولت بوش کنار رفت، سرانجام گزارش دویست صفحه‌ای مجلس سنا منتشر شد که در آن از جمله آمده است: « فضا و شرایطی که به شکنجه و بدرفتاری‌ با زندانیان در ابوغریب انجامید را دستورات و خواست مقامات بالا ایجاد کرد.» 

اما نه چینی و نه رامسفلد دادگاهی نشده‌اند، عناصری هم که در زندان ابوغریب به اجرای فرامین آنها مشغول بودند به زندان‌هایی تا حداکثر ده سال محکوم شدند که اکثر آنها در نیمه‌های راه به دلیل «خوش‌رفتاری» آزاد شدند. دولت آمریکا هم تا کنون حاضر نشده به قربانیان ابوغریب صناری بپردازد.

ده سال پس از ماجرای زندان ابوغریب، بسیاری از کارشناسان سیاسی و حقوقی خود آمریکا معتقدند که ضربه‌ای که این ماجرا به کشورشان زد بزرگتر از ترور ۱۱ سپتامبر بود، زیرا وجهه اخلاقی آمریکا را مخدوش و‌ آلوده کرد. این که رژیم‌های دیکتاتوری نیز قیافه حق به جانب گرفتند که تنها ما نیستیم که شکنجه می‌کنیم، بلکه خود آمریکا، از مهدهای آزادی در این کار استاد است هم، از ضرباتی بود که به تلاش‌های آزادیخواهان در جهان وارد آمد. طنز تلخ آنجاست که قوه قضائیه ایران و چین هم حالا درصدد "ارائه گزارش از وضعیت حقوق بشر در غرب" برآمده‌اند، اقدامی از سر پررویی و بی‌شرمی که شاید بدون ابوغریب و گوانتانامو جرئتش را نمی‌داشتند.